Τι είναι το “σύνδρομο παραίτησης” που χτυπά τα παιδιά στη Μόρια – Η συγκλονιστική ιστορία της Αϊσα
***
***
***
Πρόκειται για μια πολύ σοβαρή ψυχική ασθένεια, που πλήττει κυρίως παιδιά και εφήβους με μετατραυματικό σοκ. Τα παιδιά σταματούν να περπατούν, να μιλούν, να τρώνε και βυθίζονταν σε έναν βαθύ λήθαργο. Είναι σαν να πέφτουν σε κώμα, όμως κανένας γιατρός δεν μπορεί να εντοπίσει κάποια βλάβη στο νευρικό τους σύστημα. Τα παιδιά αυτά -κυρίως προσφυγόπουλα- μοιάζουν να παραιτούνται από την ίδια τη ζωή.
Το πρώτο κρούσμα «συνδρόμου παραίτησης» φαίνεται να καταγράφεται στον καταυλισμό της Μόριας, όπου διαβιούν υπό άθλιες συνθήκες πάνω από 13.000 άνθρωποι, τη στιγμή που το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει μόλις 3.000.
Ο Guardian παρουσιάζει τη συγκλονιστική ιστορία της Αϊσα, ενός 9χρονου κοριτσιού που ζει στο κολαστήριο της Μόριας.
«Η Αΐσα είναι εννέα ετών. Ο πατέρας της την ξαπλώνει με ήρεμες κινήσεις σε ένα στρώμα στην κλινική, και το μόνο σημάδι ζωής που γίνεται αντιληπτό είναι η κίνηση του θώρακά της καθώς αναπνέει. Η Αΐσα παραμένει σχεδόν ακίνητη, σε αντίθεση με τα άλλα παιδιά που τρέχουν γύρω από την παιδιατρική κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μόρια», γράφει στη βρετανική εφημερίδα η νευρολόγος και συγγραφέας Jules Montague.
Σε “ψευδές” κώμα επί δύο εβδομάδες
Εδώ και δύο εβδομάδες η Αΐσα δεν έχει ανοίξει τα μάτια της. Δεν έχει μιλήσει. Δεν έχει περπατήσει. Η ομάδα ψυχικής υγείας της Μόριας υποστηρίζει πως ίσως πρόκειται για ένα από τα πρώτα κρούσματα με «σύνδρομο παραίτησης» που καταγράφεται στον καταυλισμό.
«Βρίσκομαι στη Λέσβο όπου μελετώ τις ψυχολογικές επιπτώσεις του τραύματος σε αυτά τα παιδιά που στην πλειοψηφία τους έχουν ξεφύγει από βίαιες συγκρούσεις στη χώρα τους, μόνο για να καταλήξουν σε έναν προσφυγικό καταυλισμό όπου οι συνθήκες είναι χαοτικές και απάνθρωπες. Σύντομα κατάλαβα πως η Αΐσα, σε αυτό το στάδιο, έχει σωματοποιήσει ότι μπορεί να συμβεί σε ένα παιδί που χάνει οποιαδήποτε ελπίδα», σημειώνει η Jules Montague.
Μπορεί να διαρκέσει μήνες ή χρόνια
Το «σύνδρομο παραίτησης» μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή χρόνια. Εκατοντάδες τέτοια περιστατικά έχουν καταγραφεί σε παιδιά που ζουν σε καταυλισμούς προσφύγων και αιτούντων άσυλο στη Σουηδία, ενώ μερικά ακόμα έχουν σημειωθεί και στην Αυστραλία.
Παιδιά, που ήταν απολύτως υγιή μερικούς μήνες πριν, πρέπει πλέον να φορούν πάνες και να σιτίζονται με καθετήρα. Η πρόγνωση του συνδρόμου είναι αβέβαιη. Τα παιδιά που επανήλθαν ωστόσο, επανήλθαν μόνο όταν εκείνα και η οικογένειά τους βρέθηκαν σε ένα μέρος με σταθερότητα, και όταν εξασφαλίστηκε η κατοικία τους.
Η Αΐσα ειδε τον 9χρονο αδερφό της, να σκοτώνεται λίγα μέτρα μακριά της, από βόμβες στο Αφγανιστάν. Η ίδια τραυματισμένη χρειάστηκε να κάνει μια σειρά χειρουργικών επεμβάσεων στο δεξί της πόδι, το οποίο εξακολουθεί να περιβάλλεται από μεταλλικές λάμες. Μετά πέρασε μέσω θαλάσσης, στη Λέσβο. Παρ’ όλ’ αυτά φάνηκε δυνατή.
Βυθίστηκε όμως σε μία χαοτική κατάσταση πριν μερικές εβδομάδες, όταν ένας έφηβος μαχαιρώθηκε θανάσιμα κοντά στη σκηνή τους, αναφέρει η Jules Montague. «Υπήρχε παντού αίμα και ηχούσαν σειρήνες», περιέγραψε ο πατέρας του κοριτσιού. «Όλοι φώναζαν. Άρχισε να ουρλιάζει. Αλλά ξαφνικά σταμάτησε να μιλάει». Πριν η οικογένεια φύγει από το Αφγανιστάν, λέει ο πατέρας της , η Αΐσα ήταν άτακτη και γλυκιά. «Έπαιζε με κούκλες και αγαπούσε τα πάρκα και τις βόλτες».
Πλέον σκεπάζει τα με τα χέρια της το πρόσωπό της κάθε πρωί, υπερβολικά συγκλονισμένη ίσως για να αναμετρηθεί με το παρελθόν της, το παρόν της ή το μέλλον της.
Διττή συμπεριφορά
Η Katrin Glatz Brubakk, παιδοψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και υπεύθυνη για τις δράσεις για την ψυχική υγεία στη Λέσβο αναφέρει ότι τα παιδιά που έχουν τραυματιστεί ψυχολογικά συμπεριφέρονται με δύο τρόπους.
Άλλα, όπως η Αΐσα γίνονται εσωστρεφή και καταφεύγουν σε έναν κόσμο ακραίας απομόνωσης και αλλά εξωτερικεύουν την βίαια κατάστασή τους. Αυτά τα παιδιά έρχονται εδώ και περιμένουν την ασφάλεια και όταν δεν την βρίσκουν, αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως ένα κακό μέρος, κι αποσύρονται από αυτόν, λέει.
Όπως επίσης περιγράφει, πολλά παιδιά αυτοτραυματίζονται με το να δαγκώνονται ή να χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο μέχρι να ματώσουν. Η κατάσταση αυτή γίνεται χειρότερη από τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν στον καταυλισμό.
Τα παιδιά αντιμετωπίζουν έλλειψη τροφίμων και στέγης, δεν πάνε στο σχολείο και σε πολλά λείπει ακόμα και η οικογενειακή υποστήριξη. Χαρακτηριστικό είναι ότι περισσότερααπό 1.000 προσφυγόπουλα στην Ελλάδα είναι ασυνόδευτα, ο υψηλότερος αριθμός από τις αρχές του 2016.
«Υπάρχουν 13.500 άτομα που ζουν σε σκηνές και κοντέινερ στη Μόρια, ενώ ο καταυλισμός έχει σχεδιαστεί για 3.000. ΟΙ άνθρωποι περιμένουν ώρες για να σιτιστούν κάθε μέρα. Η σεξουαλική κακοποίηση είναι κάτι το συνηθισμένο, ακόμα και για παιδιά. Η Oxfam ανέφερε νωρίτερα φέτος ότι “σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις οι γυναίκες έχουν καταφύγει στο να φοράνε πάνες τα βράδια ώστε να μη χρειάζεται να πηγαίνουν στην τουαλέτα αφότου πέσει η νύχτα”. Την περασμένη εβδομάδα, ξέσπασε φωτιά με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ανθρώπου», αναφέρει στο άρθρο της στον Guardian η Jules Montague.
«Σε ένα μέρος όπως αυτό το τραύμα μόνο μπορεί προκληθεί, όχι να καταπραϋνθεί. Μέχρι η Αΐσα και η οικογένειά της να βρουν ένα μέρος με σταθερότητα, είναι πιθανόν να μείνει αποκομμένη από τον κόσμο. Όσο οι καταστάσεις παραμένουν ως έχουν στη Μόρια, πιστεύω πως και άλλα παιδιά θα έρθουν αντιμέτωμα με την ίδια μοίρα», καταλήγει η Jules Montague.
***
